Bộ Âm lịch đang dùng, là do các giáo sĩ Dòng Tên san định

BỘ ÂM LỊCH ĐANG DÙNG, LÀ DO CÁC GIÁO SĨ DÒNG TÊN SAN ĐỊNH!

* San định: sửa sang, sắp xếp lại cho đúng.

Gặp gỡ giáo sĩ Matteo Ricci, từ đó đại quan Từ Quang Khải tìm hiểu và theo đạo Công giáo

Âm lịch truyền thống của Trung Hoa lần đầu được khắc trên các mảnh giáp cốt từ thời nhà Thương cách đây trên 3.000 năm. Sau đó, ra đời một số phiên bản âm lịch được nghiên cứu sao ngày càng chuẩn xác hơn.

Phiên bản cuối cùng, tức bộ âm lịch đang dùng ở Trung Hoa và ở Việt Nam (giống nhau về căn bản), được thực hiện vào thế kỷ 17. Bộ lịch này, quí bạn có biết, là do giáo sĩ dòng Tên (Jesuit) nghiên cứu!

&1&

Đó là vị giáo sĩ người Đức đồng thời là một nhà thiên văn học uyên bác - Johann Adam Schall von Bell (1591-1666), tên Trung Hoa của ngài là Thang Nhược Vọng (湯若望). Trước đó, vị giáo sĩ Johann Schreck cũng dòng Tên (tên gọi trong Hán tự là 鄧玉函 Đặng Ngọc Hàm) nổi tiếng là một học giả đa tài, được ghi nhận là người đã giúp phát triển khoa học kỹ thuật trên đất Trung Hoa. Ngài Johann Schreck bắt tay vào san định bộ âm lịch (mới), nhưng đang làm dở dang thì qua đời (1576-1630).

Giáo sĩ Schall von Bell tiếp nối công trình, hoàn tất. Bộ lịch (âm lịch) cải cách này dựa trên nền tảng thiên văn học của phương Tây – với những nghiên cứu, tính toán chu kỳ của mặt trăng chính xác hơn.

Bộ lịch được gọi là “lịch Sùng Trinh”, lấy tên hoàng đế nhà Minh Sùng Trinh (崇禎), ban hành vào năm 1644.

Hoàng đế Sùng Trinh qua đời, và hoàng đế đầu tiên của nhà Thanh là Thuận Trị (順治) bổ nhiệm vị giáo sĩ dòng Tên Schall von Bell làm quan phụ trách Đài thiên văn Hoàng gia.

&2&

Cộng tác với các vị giáo sĩ dòng Tên, có vị đại quan Từ Quang Khải (徐光啓, 1562 –1633) là một nhà nông học, thiên văn học, toán học.

Ông theo học đạo Công giáo với giáo sĩ người Ý Matteo Ricci, lấy tên thánh là Phao-lô, nhiệt thành trong sứ vụ truyền giáo, đồng thời phổ biến kiến thức khoa học. Ông dịch cuốn Kỷ hà nguyên bản (Cơ sở hình học) của Euclid sang tiếng Trung Hoa, viết một tác phẩm lớn về nông nghiệp là Nông chính toàn thư…

Vào ngày 15 tháng 4 năm 2011, Phao-lô Từ Quang Khải được Tòa thánh Vatican tuyên “Tôi tớ Chúa”, trong tiến trình làm hồ sơ tuyên Chân phước.

&3&

Tính từ năm 1644 ban hành bộ âm lịch được san định bởi giáo sĩ dòng Tên, “lịch Sùng Trinh”, đến nay đã trải qua hơn 370 năm áp dụng! Bất luận người Hoa, Việt, và cả người Hàn hiện nay, mỗi khi tính toán lễ giỗ, lễ Tết, họ đều áp dụng BỘ ÂM LỊCH này - là bộ lịch do chính giáo sĩ dòng Tên giúp san định chuẩn xác.

Tại Đài Loan, vào năm 1992, đã phát hành con tem kỷ niệm 400 năm ngày sinh của Schall von Bell, ghi rằng “vị trí của ông trong lịch sử của Trung Hoa mãi mãi vững chắc.”

Ngay cả tại nước Tàu đại lục, vào năm 2013, đài Truyền hình Trung ương (CCTV) phát sóng bộ phim tài liệu về Schall von Bell, đánh giá bộ âm lịch do Schall von Bell san định vẫn đang được sử dụng rộng rãi ở nước Tàu.

*&*

Giáo sĩ dòng Tên Schall von Bell (người Đức), với công lao cải cách BỘ ÂM LỊCH, được người Hoa ghi nhận trang trọng ở tầm quốc gia.

Trong khi đó, giáo sĩ dòng Tên Francisco de Pina (người Bồ), với công lao tạo ra nền móng cho CHỮ QUỐC NGỮ, tạo ra một hệ thống văn tự với các ký tự biểu âm và thanh điệu dành cho Tiếng Việt, thì … mỗi người Việt chúng ta nên nhìn lại mình: ai nhớ ai quên?, còn nhớ hay đã quên béng? ./.

Mt Nguyen Chuong

--------------------------------------------------------

Hình ảnh hàng trên, phải: “Tôi tớ Chúa” Phao-lô Từ Quang Khải.