Hương ổi ngày xưa

Cây ổi nằm giữa vườn nhà ngoại, hơi tụt về phía sau, gần bên vách ngọn đồi. Ngoại nói nhờ những mạch nước ngầm trong lòng đồi mà cây ổi lúc nào cũng xanh lá, trái lúc nào cũng rủng ra rủng rỉnh nhiều gấp mấy chục lần bọn cháu nhà ngoại. Ngoại trồng cây ổi lúc cậu Hai lấy vợ. Cây ổi lớn lên cùng với đứa con đầu lòng của cậu Hai. Tới khi gả chồng cho cô Út, cây ổi đã xum xuê lá cành và tỏa bóng che rợp một góc vườn.

Ai cũng khen ngoại biết chọn đất chọn hướng. Mảnh đất nhà ngoại chỉ là một rẻo, nhưng kéo dài theo thế sơn hoàng thủy bão, sau lưng là núi trước mặt là sông, ai nhìn vào cũng mê. Mỗi sáng, mặt trời mọc lên bên kia bờ sông, con nước như một tấm gương vàng phản chiếu toàn bộ ánh sáng đầu ngày hắt lên khu đất nhà ngoại. Mỗi chiều, mặt trời khuất sau ngọn đồi, cứ như có ai đó đem toàn bộ của cải giấu sau lưng nhà ngoại.

Cậu Ba lấy vợ ra riêng, cất nhà trên cùng mảnh đất. Ngoại ở với cậu Hai trên căn nhà phía Bắc, vợ chồng cậu Ba ở căn nhà phía Nam. Ở giữa là khoảng vườn rau lúc nào cũng xanh tươi mướt rượt.

Hồi cô Út còn chưa lấy chồng, cuộc sống của cả đại gia đình đơn giản và bình yên lắm. Có rau trong vườn, có cá ngoài sông, chỉ cần mang bán phiên chợ sớm thì muốn mua về thứ gì cũng có. Ngoại nói, quan trọng nhất là cả gia đình hạnh phúc vui vầy bên nhau. Đạm bạc thôi, mà đầy tình đầy nghĩa. Những buổi cơm chiều dọn ra giữa sân, cả nhà bày chiếu ngồi quây quần quanh mâm cơm, đầy ắp tiếng cười tiếng nói.

Những đứa cháu dần lớn lên, vườn của ngoại như một khu vườn cổ tích nhiều hoa thơm cỏ lạ. Cây ổi ngoại trồng bước vào giai đoạn sung mãn nhất. Thân cành tròn trịa chắc nịch, trái căn mọng xum xuê. Thỉnh thoảng vài lớp vỏ bong ra, rơi xuống đất, nhưng dường như chỉ để khoe cái sức sống đang rạo rực ẩn chứa bên dưới lớp vỏ xanh xanh xám xám đầy nhựa sống. Những đứa trẻ lớn lên và vui chơi mỗi ngày nhờ cây ổi ngọt lịm trái. Còn Cô Út thì càng ngày càng đẹp ra nhờ mớ lá ổi. Cứ chiều chiều, ngoại lại mang chiếc rổ nhỏ đi ngắt lá. Từng chiếc lá ổi được ngoại chọn lọc và lau rửa cận thận, rồi cho vào nồi nước đun sôi, để cho Cô Út gội đầu. Mùi hương lá ổi thơm nồng nàn từ nhà dưới lên nhà trên. Nhờ mớ lá ổi tươi rói trên cây, bộ tóc dài của Cô Út cứ càng ngày càng dày mịn và bóng mượt.

_____+_____

Từ ngày Cô Út lấy chồng bên kia sông, mỗi chiều ngoại thôi không hái lá ổi nữa. Lá cây ổi cứ ngày một nhiều lên, xanh, rồi già, rồi khô, rồi rụng đầy một góc sân. Tiếng lá vỡ nghe giòn rụm mỗi độ có bước chân người đi qua.

Mỗi lần về thăm nhà, Cô Út hay kể cho mọi người nghe nhiều câu chuyện lạ lắm, về những ánh đèn đêm của phố thị nơi cô đang sống. Cô nói ở nơi đó đêm cũng sáng như ngày, không có cảnh tù mù tờ mờ và buồn thỉu buồn thiu như ở rẻo đất nhà mình. Cô nói ở đó đêm chỉ là cái phông nền, trên đó người ta tô lên những gam màu vui nhộn và sống động khác nhau bằng đủ thứ loại ánh sáng đa màu đa sắc. Cô nói ở đó cuộc sống khác lắm…

Ánh sáng trong lời kể của cô Út thắp sáng trưng cặp mắt của cậu Hai và cậu Ba. Tối tối, hai cậu bắt đầu có thói quen ngóng về thành phố phía xa xa bên kia sông. Ánh đèn đêm cứ chập chờn nhảy múa, vẽ nên bao giấc mơ huyền hoặc quyến rũ.

Một thời gian sau, cậu Hai và Cậu Ba thôi nghiệp làm vườn, dắt nhau qua bên kia sông đi tìm ánh sáng văn minh trong lời kể của cô Út. Ngoại ở lại giữ nhà giữ cháu, giữ vườn rau và cây ổi.

Có vẻ như phố thị bên kia sông mang đến cho gia đình hai cậu nhiều điều mới mẻ. Chẳng bao lâu cả hai nhà đều sáng trưng và vui nhộn vào mỗi tối với ánh đèn Neon và những chiếc Tivi, với dàn loa và mấy đĩa phim đĩa nhạc.

Nhưng cũng từ đó, nhà ngoại bớt hẳn tiếng cười. Không còn những bữa cơm chiều dọn ra giữa sân. Không còn bóng người cùng nhau gánh nước tưới rau vào những sớm mờ sương. Chiều, mặt trời chưa kịp lặn thì đèn đuốc đã sáng trưng và phim nhạc đã huyên náo tưng bừng. Sáng, khi mặt trời lên cao rọi thẳng, những gương mặt xộc xệch ngái ngủ mới bắt đầu thò ra khỏi cửa…

Vườn sau đã không còn những ngồng rau xanh mướt. Chiều chiều, mỗi khi gió về, cả vườn chỉ còn dáng ngoại liêu xiêu với cây ổi đã vào mùa xác xơ trụi lá.

_____+_____

Cậu Hai và cậu Ba vắng nhà thường xuyên hơn. Đi đã vội, về lại càng vội hơn. Ánh sáng từ bên kia sông chừng như đã thắp lên trong lòng hai cậu cơn thèm khát chẳng thể nào dập tắt. Hai cậu lúc nào cũng chộn rộn háo hức, như đã tìm thấy được thiên đường của mình. Nhưng càng ngày hai cậu càng mang dáng vẻ của những kẻ đang bị cái thiên đường mơ ước ấy hút đến giọt máu cuối cùng. Dáng vất vả bận rộn. Người mệt mỏi cáu bẳn. Chỉ có ánh mắt của hai cậu là mỗi lúc một sáng lên, toan tính và tham vọng.

Ngày nọ, cậu Hai về, dắt theo một một thương gia đến thăm nhà. Ông thương gia đánh tiếng muốn mua một phần đất nhà ngoại. Lúc thì ông khen rẻo đất nhà cậu Hai dáng đẹp thế đẹp. Lúc ông lại bảo mảnh đất của cậu Ba bằng phẳng tốt tươi. Hai cậu bắt đầu nhìn nhau bằng ánh mắt của hai đối thủ…

Ngày ngoại còn sống, không nhà nào thành công trong việc mua bán đổi chác mảnh đất của tổ tiên. Nhưng một đường ranh được kẻ thẳng băng ngay giữa miếng đất, hàng rào được xây lên kéo dài từ lưng ngọn đồi ra thẳng đến bờ sông. Ngoại phải ở lại bên nhà cậu Hai, để giữ bàn thờ của ông. Ngày nào ngoại cũng ra vườn sau ngóng về hướng những đứa cháu ở bên kia hàng rào….

Di chúc để lại, ngoại xin được chôn ở ngay chính giữa mảnh đất, đầu quay về núi mặt hướng ra sông. Ngoại nói khi sống ngoại không thể chia làm đôi để cho mỗi người một nữa, khi chết cứ chôn ngoại như vậy để ngoại có thể vòng tay ôm một lúc hai đứa con, một đứa bên tay phải một đứa bên tay trái. Mặt ngoại có thể nhìn về bên kia sông, hướng cô Út đi lấy chồng.

_____+_____

Những căn nhà mới mọc lên cao ngất ngưỡng, dạt về hai đầu mảnh đất, hình như cứ âm thầm mà kèn cạnh nhau chẳng bên nào chịu kém bên nào. Con cái cả hai nhà đều được gởi qua bên kia sông để học hành và sinh sống. Những đứa nhỏ ngày trước còn chơi chung với nhau dưới một gốc ổi, giờ nhìn nhau dửng dưng và nhạt thếch xa lạ.

Mộ của ngoại được dời lên trên ngọn đồi. Phần đất ở chính giữa hai ngôi nhà đã được bán cho ông thương gia năm nào. Một khu nhà máy liên hợp vừa to vừa cao mọc lên ở nơi là vườn rau ngày xưa. Cây ổi đã cỗi cằn nằm phía sau nhà máy, lẫn giữa khu dành cho rác rưới và nguyên liệu phế thải. Cỏ mọc um tùm phủ kín lối đi.

Ngoại ơi,

Con về, tìm lại khu vườn của tuổi thơ, nhưng chỉ gặp hoang tàn và xa lạ.

Con về, tìm lại những anh chị em của con thời thơ ấu, nhưng chỉ gặp những cái nhìn nhạt thếch dửng dưng.

Con đã đi xa rất xa, với giấc mơ đổi đời. Chỉ đến khi mỏi gót quay về, con mới nhận ra rằng giấc mơ ấy nằm ngay tại nơi mình đã rũ bỏ để dứt áo ra đi. Hương ổi ngày xưa chừng như hãy còn lẩn khuất đâu đây…

Nhưng còn có con đường nào cho kẻ trở về? Còn cơ hội nào cho con cháu sống lại những ngày xưa ngọt ngào đầm ấm?

Còn vùng trời nào cho những kẻ tự đánh mất vùng trời của chính mình không?

Cao Gia An, S.J.